Gustavo Buntinx / Gabriela Germaná

Llaqta Puchukay

(Sinopsis curatorial)

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Llaqta puchukaypi allin qawaykusqa, ñawpaqpi kaq qillqa (Llaqta puchukay)
1994 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan,
pintura acrilikapiwan llinpisqa: 80 x 120 cm

Qallariynin-tukuynin- yapa qallariynin (taki qallariy)

SARWA aylluqa kachkan CHUSCHI, LUKANAMARKA llaqtakunapa chawpinpim, Ayakuchu suyupi. Kay iskaynin llaqtakunaqa yuyayllanchikpim kachkan, llunpay ÑAKARIYPI kay watakunalla kasqankurayku: Chuschipim, 18 punchaw mayu killapi, 1980 watapi, Sendero Luminoso qallarirqan chaychika SIPINAKUYTA, qipa watakunapi tukuy Perú suyuntin runapa UMANTA MUYUCHIRQAN. Lukanamarkapitaqmi, chay kikin Senderollataq SIPIRQAN 77 wakcha runata, 3 punchaw abril killapi, 1983 watapi.

Kay ISKAYNIN MAKIKUNATA huñuykuspanmi Comisión de la Verdad y Reconciliación (CVR) kay LLAKIYPACHAMANTA willakuyninpi, KIKIN RUNAPA SIPINAKUYNIN nispa suticharqan. Ichaqa, manam ancha riqsisqachu kikin Sarwa runapa ÑAKARIYNIN, senderistakunapa, militarkunapapas lliw challusqan ayllunkupi SIPISQA, Icaman, Limamanpas QARQUSQA. Kay ñakariykunaqa MANA PIPAPAS YACHASQANMI karqan, periódico, televisionkunapas mana kasqanrayku. Ichaqa, chay tukuy ñakariytam kikin Sarwa runa KAWSARICHIN, ñawpa machulankunamanta yachasqankuta hina tablakunapi chay tukuy llakita qillqaykuspa, chaynapi qipa wiñaykunapa yuyayninpi WIÑAYLLA LLANLLARINANPAQ.

Chaykunatam qawarinchik KAY QILLQAKUNAPI, ayllunkupi ñawpa ruwayninkuta Limapiña kaq llaqatmasinkunapa qillqasqantawan tupanaykachispa. Paykunam ÑAKARISQANKUTA YUYARISPA chay tukuy llakiyninkuta willaykuwanchik, kikinchikpas, qipa wiñaykunapas, MANAPUNI QUNQANAPAQ. Ripuymanta, ñakariymanatawan willakuykuna nispa sutichasqam kay qillqakuna CHAYRAQ QAWARICHIWANCHIK kimsa rikchaq Sarwa qillqakunata: LLAKISPA YUYARINA ayllunchikpi ñawpa kawsanninchik; maqanakuypa UMACHAKINPA CHURASQAN, tukuyta muchuspa ancha sasawan hatun llaqtapi MUSUQ KAWSAYTA SAYARICHISQANCHIK.

Kay qillqakunam Sarwa runapa kawsayninchikta, sumaq yachayninchikta HUQARIN HANAYMAN. 1980 watamanta 1990 watakama llaqtanchikpa mana chanin ñakarisqanta llinpisqa qillqakunapim kunan qawarichkanchik yaqa WAÑUY PACHAMANTA sayarispa allin kawsayman puririsqanchikta. Biblia HATUN QILLQAPI willakuy hinapunim kachkan LLAQTA PUCHUKAYMANTA rimaq qillqanchik.

Imaynam qillqakuna kawsachkan, chaynapunim KAWSARINCHIK. Manam puchukasunchu.

Mana riqsisqapa ruwasqan
Wasi qatapi churarana qillqa. Sarwapi, 1946, 1959, 1975 watakunapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi,
tinte naturalwan qillqasqa: 202 x 20 cm, 242 x 19 cm, 206 x 24 cm,  qayllaslla qawarisqa
Mari Solaripa, Vivian Liébanapa, Jaime Liébanapiwan huñukusqanku

Qallariynin (yachaqpalla rikunan)

Kunanpacha ruwasqa qillqakunaqa ñawpa machulanchikmanta yachaspa 1970 watakunakama ruwasqanchik hinapunim: kasarakuqkuna wasinta qispirachiptin padrinunpa quykusqan tabla kikillan. Chaynapim, chayllaraq hukllanakuq warmi-qari, musuq wasipas chaskiqku ayllunchikpa wayllukuyninta, Taytachapa kuyakuynintapas, chayman hina allinta kawsaspa, wawa-churinkutapas sumaqta uywanankupaq.

Chawpinmanta chiqtasqa kurkupi llinpisqan kaq kasarakuq warmi-qaripa ayllunkuna, awki machu-payankumanta tayta-mamankukama, tukuy ima ruwayninpi. Paykunap machu-payanpa hanayninpim kaq (hanaq pachapi) tayta Inti, mama Killapas; urayninpitaqmi kaq (kay pachapi) huk santo, Mamacha Asuntapas, Sarwa runapa maman, Pacha Mamapas. Sapanka qillqapim kaqpuni quqkunapa sutin, chaskiqkunapa sutinpas. Qillqa ruwaqmi aswan mana yachakunchu pi kasqanpas.

(Lluqui) Mana riqsisqapa qillqasqan
Wasi qatanapi kasarakuqkunapa machu-payan qillqasqa
Marceleno H.P. padrinunpa Eloy Alarcónman Odelia Baldiónmanwan haywaykusqan
1975 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi, tinte naturalwan qillqasqa: 206 x 24 cm
Vivien, Jaime Liébanapiwan huñusqanku
  
(Alli) Mana riqsisqapa llinpisqan
Allin qawaykusqa Mamacha Asunta, wasi qata takyachiq tablapi,
Cornelio Merinopa Atiliana Merino Condoripawan,
Marco Pomaman Amada Sulca warminmanwan haywaykusqan
1946 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi, tinte naturalwan qillqasqa: 202 x 20 cm
Mari Solaripa huñukusqan

Mana riqsisqa runapa qillqasqan, hawan ukun ruwasqalla, warmakunapa makinwan ruwasqa hinalla, ichaqa sumaq qawarinam, kay qillqakunaqa rimapayawanchik. Manam kay llinpiqkunaqa yachay tukuq kaytachu munarqan, aswanmi qipa wiñaykunaman qawarichiyta munarqan ñawpa machu-payanchikpa yachachiwasqanchik allin kawsayta.

Wakinpa nisqanman hinaqa, kay qillqakunas kanman tayta Waman Puma amawtapa yachachiwasqanchik, inkakunapa qillqanpas. Aswanmi rikchakunman Qusqu uray Taytachap wasin pirqakunapi ispañulkunapa llutachisqanman. Sarwapi aswan ñawpa tablaqa 1873 watamantam. Kaypiqa qawarichiyta munaykiku qayna pachak watapi, qanchis chunka watakunakama ruwasqatam. Chay watakunapim qunqaripurqanku kay ruwayta, tukuy Perú suyuntinpi runa ñawpa yachayninta wischuripuptinku.

Ichaqa, Sarwa ayllupa qillqankunam musuq kallpawanmi kawsarinpun kay qipa watakunapi, imaynam kay wakin tablakunapi qawarinchik hina.

Asociación de Artistas Populares de Sarwa (ADAPS)
Chaka chutay
1985 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 80 x 121 cm
CEPESpa huñukusqan

Yuyariykuna (hatun llaqtamanta aylluman)

Kikin Sarwa llaqtapi kayna tablakunapi qillqay wañupusqan hawañam, Limaman hanpukuq runapa musuq kallpanwan kawsarirqun. 1974 watapim, tayta Primitivo Evanán Poma, tayta Víctor Sebastián Yucra Felices, iskaynin llinpirurqanku huk ñawpa qillqata, llaqtankupa wata huntayninta yuyarispa Limapi kaqkuna hatun raymi ruwayninkupi. Chayta qawarispam anchata kusirikurqanku iskay antropologokuna: Salvador Palomino Flores, Víctor Cárdenas Navarropiwan. Paykunapa kallpanchasqanmi astawan tablakunata llinpirquranku. Chaytaqmi Raúl Apesteguiapa ñawinta kicharirurqan. Paymi, Lima llaqtapa chawpin Jiron Unionpi Wamanqaqa sutiyuq galerianpi, achka qillqakunata huñuykuspa qawarichirqan huk exposicionpi Tablas pintadas de Sarwa sutita churaykuspan, doctor Pablo Macera padrinuyuqta. Chaymanta pacham, as-asmanta tukuy runapa sunqunta suwaykun kay qillqakunaqa. Chaywanmi Sarwa llaqta aswan riqsisqaña.

Sarwa tabla llinpiqkuna,
exposición qawarichiypi yanapaqninkunapiwan, Wamanqaqa galeriapi. Lima
1975 – 1977 watakunapi ruwasqa
Ichuqmanta alliqman: Raúl Apesteguía, mana riqsisqa runa, Víctor Yucra Felices, Josefa Nolte
Ken Duncan, Primitivo Evanán Poma, mana riqsisqa runa, Juan Gualberto Quispe Michue

Punchukunata, kikin Sarwamanta apamusqa ayllu kamachiqpa varankunatawan kuskatan kaypi qawarichirqanku, chayraq llinpisqa iskay tablakunata, ichaqa ñawpaq hina ruwasqata. Hinallataqmi qawachiranku isqun tablakunata. Kaykunatam aswan runaqa qawapayarqan, cuadro hina llinpisqa qillqapi ayllupi ñawpa kawsayninku kasqanrayku, hinallataq taksalla kaspa maymanpas aparikuy atinalla kasqanrayku.

Kay taksalla tablakunatam aswan runaqa munapayarqan, general Juan Velasco Alvarado, Perú suyup presidenten kayninpi allpa llamkaq runaman sayapakuspa, paymanta aswan allinta rimasqanrayku (1968-1975 watakunapi). Chay hawapas, kay tablakunatam aswan munarqanku, cuadrokuna sayay kaspa, maymanpas apakachaspa,  allpa tarpuq runata, kikin ayllunpi imapas ruwasqanta, imayna kay munasqantapas salonninkupi qawapayay atinalla kasqanrayku.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Cabildo comunal
1984 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan,
pintura acrilikapiwan llinpisqa: 40 x 80 cm
CEPESpa huñukusqan

Pipas kaykuna qawaqpa yachananpaqmi qillqakunawan willarinku imakuna imarayku chayna kasqanta. Chaywanmi Lima llaqta runa, hawa suyu runapas aswan allintaña yachaykurqanku tablakunapi qawasqankuta. Kay tablapi musuq qillqaqkunaqa llinpinkupas yuyayninman hinañam. Chaywantaqmi ñawpa ruwayninkutaqa hukmanyarachiytaña qallarinku. Ichaqa, 1991 watapim, Josefina Nolte nirqan, musuq llinpisqa tablakunapipas kachkanpunim waranqa waranqa watapi Sarwa runapa ñawpa yachaynin, imapipas yanapanakuynin, llaqtankuta yuyarispa huñunarikuynin, kuskalla mikuykuspa, upyaykuspa takirikuynin, tusurikuyninpas.

1976 watapaqqa, tayta Primititivo, Juan Gualberto, hukkunapiwan, Quri Taqi sutiyuq tallertañam kicharqunku, chaymi qipamanqa Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS) nisqaman tukupuspa, chaypiña huñuykun tablapi qillqa ruwaqkunata. Ancha sumaqmi kay Limapiña kaq Sarwa runapa qillqasqan. Iskay pachak “tablakunapi” sumaq qillqasqan kachkan ayllunkupa kawsaynin, tukuy yachaynin, llamkaynin, takiynin, tusuynin. Chay tukuy qillqamanta wakin huñurisqatam kaypi qawaykunchik. Kaypim kachkan 1985 watapi Centro Peruano de Estudios Sociales-CEPES nisqapa huñuykusqan. Hukninpim qawarinchik kikin CEPES-Tierra Fecundapi llamkaqkunata. Hukninpitaqmi qawarinchik 1980 watapi, Sarwa ayllupi empresa comunal paqarichisqankuta, chaypi runamasinku kayna tablakunapi qillqaspa llamkakunankupaq.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
CEPES-Tierra Fecunda Ruruq Allpa radiopaq Sarwa runakuna takiykuchkan
1985 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 220 x 30 cm
CEPESpa huñukusqan

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Sarwa ayllupi Empresa Comunal paqarichiy
1985 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 80 x 121 cm
CEPESpa huñukusqan

Allinlla qawarisqaqa, kay qipa ruwasqa tablakunapim kachkan ñawpa costumbrinkuwan kuska, karu llaqtaman ripuq runamanta rimay, hinallataq aylluman hamuq hawa runa, Sarwaman kutimuspa pay tukuq, politiko, mkachakupaq wayna apaq levapas… Chaykunam qipa watakunapi uma muyuypa Sarwa aylluman chayamunanta willarikuq hina ñawparimuchkaran.
  

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
  
(Lluqui) Uma muyuy
1984 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 30 x 30 cm
CEPESpa huñukusqan
  
(Alli) Qala vanidoso-Pay tukuq qala
1985 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 30 x 30 cm
CEPESpa huñukusqan

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Leva
1984 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 30 x 30 cm
CEPESpa huñukusqan

¿Piraq kawsa? (¿Quién será el culpable?)

“Hatun manchakuy, pacha puchukay”: kay sutiyuqtam ADAPSpi kaqkuna Sarwa runapa ñakariyninta qillqaran, 1980 watakunapi senderistakuna soldadokunapas runata qatikachaspa, mana chanin llaki mastarisqankumanta. Chuschi llaqtapa qichqallanpi kasqankuraykum, sarwa runaqa chay maqanakuypa chawpinpipuni rikukurqanku. Chay maqanakuytaqmi, allpa qichunakuywan, imaraykupas ñawpaqmanta chiqninakuywan tupaykuspa, yaqa llapallanta sipinakuyman tanqaykurqan.

Chaytapunim qawarinchik kay wawqi-panikunapa 1986 watamanta ñawpaqman “tabla” llinpisqankupi: Chay qillqakunata huk willakuypi hina qayllaslla ruwaytataqmi qallarirqanku 1990 watamanta, Peter Gaupp, Suiza suyumanta periodistapa yuyayninwan. Chaynapim, iskay watamanqa, iskay chunka tawayuq cuadrokunataña huntarachiranku, patanmanta patankama qati-qatilla qawarinata, ¿Piraq kawsa? (¿Piraq huchayuq?) nispa mana pantay tapukuy sutiyuqta.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Ancha piñasqa ayllu runa
(Piraq kawsa sutichasqa qillqakunapi, ñawpaq [1] yupaipi qawarina)
1992 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 60 x 60 cm
Con/Vidapa huñukusqan

Allinpunitaqmi kay tablapi ñawpaq kaq qillqapas: kaypim sarwa runa harkakuchkan, hukninku ayllu allpata wichqaruspa payllapaq hapikuy munasqanmanta. Chayna chiqninakuypi guardia pusamusqankum tukuy mana chaninta ruwarqan llapankuta, qillqata llinpispa llamkanankupaq Empresa Comunaltapas challuruspa chinkarachipuranku.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Empresa comunal challusqanku
(Piraq kawsa sutichasqa qillqakunapi, kimsa [3] yupaypi qawarina)
1992 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 60 x 80 cm
Con/Vidapa huñukusqan

Hina qipallanmanmi Sendero Luminoso yaykumurqan, wakin runapa paykunaman sayapakusqan. Wasikunata suwakuspa, mana munaq warmakunawan qatichikuspa, runatapas sipiykuspam, hatun manchachiyllawan ayllutaqa ñitiykurqan. Chaychika mana chaninta amiruspankum, kikin Sarwa ayllu runallataq qarqupuran senderistakunataqa, llaqtankupi paykunaman sayapakuqkunapa umachaqnintapas nakarurqanku.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Unquy umachaq nakay
(Piraq kawsa sutichasqa qillqakunapi, iskay chunka iskayniyuq [22] yupaypi qawarina)
1992 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 80 x 120 cm
Con/Vidapa huñukusqan

“Sarwa ayllum kutiykachikapun ñawpa inkapa kawsayninta, achka wata ancha llakipi kawsasqan hawa”; chaynatam nin kay qillqa. Ichaqa, kunankamam “kirisqa  sunquqa nanachkan”, kay qillqakunapi qawarisqanchik hina. Kaykunata qawarispanmi antropóloga Olga González nin: yuyariywan qunqaypiwanmi kuskalla runapa sunqun ukupi hatun nanayta hanpichkan, allillamanta, nispa.

¿Piraq kawsa? sutichasqa qillqa tablakunaqa kunan pacha kachkan Estados Unidospi Con/Vida institucionpim. Paykunam, (“al fondo hay sitio”) Micromuseo nisqapiwan munachkanku kay tablapi qillqakunata Perú suyuman kutichinpuyta. Costa Rica hawa suyupi huk kuti, Estados Unidospitaq pichqa kuti qawachisqam, kay qillqakunaqa Perú suyupi mana pipa rikusqan kachkan kunankama. Chayraqmi kunan kaypi qawarichkanchik, kikin ñawpa qillqakunawan kuskata, hawa suyukunaman apasqanku tabla qillqakunata. Hinallataqmi kaypi kachkan kunan qipa watakunapiña Asociacionpi huñurisqa Sarwa runapa tablapi qillqasqankuna.

Kay tukuytam huntaykuchkan ADAPSpi huñusqa tablapi llinpiq Sarwa runapa Olga Gonzalezman haywaykusqan cajacha, paykunamanta rimaq libro qillqasqanmanta ayni kutichiq hina.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Quri taqi
ADAPSpi huñusqa tabla llinpiq runakunapa Olga Gonzálezman quri-qullqi waqaychakuna quykusqanku,
Unveiling Secrets of War in the Peruvian Andes libron qillqasqanmanta ayni kutichiypi
2011 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 10.3 x 30.5 x 24 cm
ADAPSpa huñukusqan

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS).
Llaqtapa Ripukuynin (Éxodo sutichasqa qillqakunapi, qallariyninpi [1] yupaipi qawarina)
1994 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 80 x 120 cm

Llaqtapa ripukuynin (tuñichiy / pirqay)

Llaqtapa ripukuynin: kay sutiwanmi tukupun ¿Piraq kawsa? sutichasqa qillqakuna, kay sutiwantaqmi qallarin musuq tablakunapas, 1994 watapi ADAPSpa qillqasqan tablakunapi sipinakuypa qarqusqan runapa karu llaqtaman ayqikanpuspa ñakariynin qawarichiq. Chunka pichqayuq qillqakunapim rikunchik, ancha mancharisqa, tukuy imata muchuspa Sarwa runapa Limapi kawsay maskasqanta: unqusqa, mana wasiyuq, yarqasqa, suwakunapa qatikachasqan.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS).
Yachay munaqpa sasachakuynin
(Éxodo sutichasqa qillqakunapi, isqun [9)] yupaypi qawarina)
1994 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 80 x 120 cm

Runa yachachiymanta kaynatam qillqa rimachkan: “mistikunapaqqa, hawamanta hamuqllam imapas allin, manam yachayninchikqa”, kuyanakuymantapas “mana pinqakuq wayllunakuy”. “Chuya sunqu runatam hatun llaqtaqa qanrayachin” ninmi achka qillqakuna, “hatun llaqtam inkapa churin runata millayman tukuchin”, nispapas. Sebastián Salazar Bondypa Millay llaqta nisqan Limapi kawsanankupaqmi, Sarwa runaqa ñawpa machunkunapa yachayninta yuyarinku, ayllunkupi hinataqmi imatapas ruwayta munanku. Chayraykum kay hatun Lima llaqtataqa millapakunku, mana chanin runa waqachiq, tukuy imapi qanrapuni kasqanrayku.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Qanra kuyanakuy
(Éxodo sutichasqa qillqakunapi, suqta [6] qawariypi rikuna)
1994 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 80 x 120 cm

Ichaqa, ADAPSpi huñunakuqpa qillqakunapiqa kachkanpunim sumaq sunqu runapa wakin runamasinta kuyapayaynin. Kaypim kachkan, sumaq awasqa hina, ñawpa runapa yuyaynin, musuq kawsayta maskaspa tukuy mana allinkunata atipaspa, allin runa hinapuni chuya ñawi sayarisqan. Chaytapunim qawarinchik kay qillqakunata sumaq ruwayninpi, ima qawarichiy munawasqanchikpipas. Kayna esterawan qatasqa wari llinpisqankupi hina. Ayllunchikkunaman runa apaq caminonpa latan hawapi calaverapas, wañuyman urmaykusqanchikta yuyarinapaq. dólar rantikuqpa qillqanpi rimasqanpas: “likisqata, rupasqatapas rantinim” nispa. Wakcha runapa mikunan wasi punkupi Sarita Coloniapa sutinpas, Iglesiapa mana riqsisqan santata Limapi achka llaqtamasinchikpa mamachakusqan.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Runapa wasinpi llamkapakuy
(Éxodo sutichasqa qillqakunapi, chunka hukniyuq [11] yupaypi qawarina)
1994 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 80 x 120 cm

Mana pantay yachanapaq hinam kay tablakunapi qillqa qawariy: kaypim kuska kawsachkan wasi ruway, tuñichiypas, mana kikinkupa allpanta hapipakuynin, qarquchikuyninpas. Kaypim iskay willakuy hina kachkan: karu ayllu runapa ñakariynin, kunanpacha Antisuyu runapa ñawpaqmanpuni puririyninpas. Ichaqa, mana pipa riqsisqan ñanninta purispa, kaychika sasa kawsayninpi llakikuspa, kaypi huñusqa llapan tabla qillqankunaman kay suti churasqanpim llapanchikta tapuwachkanchik: “¿Imaynaraq kanqa paqarin mincha Perú suyupi wakcha runapa kawsaynin?”, nispa.

Mana pipa yachasqan musuq Perú suyu.

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Maqanakuy
(Éxodo sutichasqa qillqakunapi, chunka kimsayuq [13] yupaypi qawarina)
1994 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan llutasqa tablapi, tintawan, pintura acrilicapiwan qillqasqa: 80 x 120 cm

Asociación de Artistas Populares de Sarhua (ADAPS)
Limapi Mamacha Asunta raymi
(Éxodo sutichasqa qillqakunapi, chunka pichqayuq [15] yupaypi qawarina)
2011 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan sacha kurku llutasqapi tintawan, pintura acrilikapiwan llinpisqa: 80 x 120 cm

Ayninakuy, huk niraq kawsaypas (hawachan)

Musuqyakuq Perú suyu. Imaynam kay Lima llaqtapi kawsarichkan mana harkay atina chinkaypaq hina ñawpa yachayninchik, hinapuni. Kaykunapi rikusqanchikmanta aswan allinta qawarinapami Sarwa ayllupa patronan Mamacha Asuntapa rayminpi Limapi kaq llaqtamasintin huñunakuyninku. Kaypim kachkan kikin ayllunchikpi hinapuni ruwayninchik: pachanchik, arpa, violín, chinlili, Mamacha Asunta, kay Limapi kaq runapa ruwayninwan chaqrusqa: minifalda, auto, cerveza, altoparlante, foto hurquna makina (“gringupa” makinpi, runamasinchikpa makinpipas).

Foto hurquna makina. Lliwpa qawarinanpi churakuy. Mana musquypipas llaqtanchikpi ruwanata kaykunapi ruwasqanchik, wakin allin, wakintaq mana allin kay hatunkaray llaqtapi ruwasqanchik, ñawpaq ayllunchikpi imayna kayninchiktapas mana riqsisqa runaman qawachisqanchik, wakin pinqaypaq, wakintaq kuyaypaq. Chaynapipunim kachkan tablapi qillqasqa Sarwa ayllu runapa kawsayninchikpas.

Sarwapiqa, wakin Antisuyu ayllukunapi hinapuni ayninakuspam runaqa imatapas ruwakunchik; chaynatapunim ñawpa machu-payanchikpas kawsarqanku. Chaykunam kachkan ñawpa qillqasqa tablakunapi, chullalla mamapa wawan hina kawsayninchik. Chay ñawpa hina kawsayninchiktaqmi tikrakapurqan kay qipa watakunapi musuq kawsay nisqankuwan, llaqtanchikmanta lluqsipuywan, terrorismowan ñuqanchik wakchapura sipinakuypipas…

Chaykunawanpas, manataqmi chinkanchu ayllu runa hina kawsaspa llamkayninchikqa. Sarwa runaqa, kay Limaman qarqusqa hina hamuspapas, wawqi-panintin hinaraqmi yanapanakunchik. Chaytam qawarinchik Asociación de Artistas Popularespi, Mamacha Asuntapa rayminpipas. Chayqa kachkantaqmi Jorge Pomacanchari Cancharipa ñawpa tabla hinatapuni kikin Sarwapi ruwasqanpi. 2003 watapim, hina ñawpa tablata hinapuni ruwachikurqan mama Leonarda Canchari, ADAPSpi kaq Primitivo Evanán Poma compadrenpaq, Valeriana Vivanco Espinoza warminpaqwan. Chay aynita comadren mama Leonardaman kutichinanpaqtaqmi, Primitivo Evanán ruwachipullantaq kikin tayta Jorgewan huk tabla qillqata.

Kay iskaynin tabla qillqakunapim qawarinchik Sarwa runapa ñawpa machu-payan hina kawsayninta, hinallataq Lima llaqtapi musuq kawsay yachasqantapas. Kay iskaynin tablapim rikunchik, kikin llaqtanpiraq kaq runapa kawsayninta, Limapiña kaqkunapa musuq llankay yachasqankutapas. Chaynapim qawarinchik Braulio Pomacanchari Cancharipa tanta ruwaypi llamkasqanta, Cirilo Pomacanchari Cancharipa computadorawan llamkasqanta, Yuvani Pomacanchari Cancharitaq radio técnico kasqanta. Evanakunaman haywarisqan tablapitaqmi kachkan ADAPS tallerpi tabla ruwaqkuna. Chaypim kachkan Bertha, Venuca, Primitivopa churinkuna, hinallataq Julián Ramos, warminpas. Wakin qillqakunamanta aswan allinta qawarinapaqmi kachkan kikin tayta Primitivo, warminwan kuska huk turistaman tablanta rantikusqanpi.

Yanapanakuy, huk niraq kawsaypas. Tukuyta atipaspa kawsayninchik.
–

(Lluqui) Julián Ramos, warminpiwan, ADAPS tallerpi
Jorge Pomacanchari Canchari. Kikin Sarwapi hina qillqasqa tablapi, Leonarda Canchari vda. de Pomacanchari comadrenpa Primitivo Evanán Pomaman, warmin Valeriana Vivanco Espinozamanwan haywarisqan
2003, watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan llutasqa tablapi tinte naturalwan qillqasqa: 219 x 15 cm
Primitivo Evanán Pomapa huñukusqan
  
(Alli) Braulio Pocacanchari tantata rantikuchkan, Cirilo Pomacancharitaq computadorawan llamkachkan, iskayninku Limapi. Jorge Pomacanchari Canchariwan, kikin Sarwapi ñawpa tablata hina ruwachikuspa, Primitivo Evanán Pomapa Leonarda Canchariman haywarisqan
2005 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan llutasqa tablapi tinte naturalwan qillqasqa: 245 x 21.5 cm
Primitivo Evanán Pomapa huñukusqan

Primitivo Evanán Poma, Sarwa qillqayuq tablata huk turistaman rantikuchkan:
Jorge Pomacanchari Cancharipa ruwasqan. Sarwapi ñawpa tabla kikillan llinpisqa,
Leonarda Canchari vda. de Pomacancharipa Primitivo Evanán Pomaman,
Valeriana Vivanco Espinozamanwan haywarisqan
2003 watapi ruwasqa
Kolayuq iskuwan llutasqa tablapi tinte naturalwan qillqasqa: 219 x 15 cm
Primitivo Evanán Pomapa huñukusqan

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]